Cud techniki i powracający urok Kanału Bydgoskiego [wideo, galeria]
Kanał Bydgoski w okolicach ul. Wrocławskiej (jw)
Kanał Bydgoski jest cudem osiemnastowiecznej techniki. Obok Wyspy Młyńskiej niepostrzeżenie stał się jedną z wizytówek miasta.
Odnowione alejki, drzewa i zieleń wokół powodują, że tu można nie tylko miło spędzić czas, pospacerować, posłuchać szumu spadającej wody przy śluzach w okolicach ul. Wrocławskiej ale także przyprowadzić znajomych, zabrać do Muzeum Kanału Bydgoskiego przy ul. Staroszkolnej, pokazać coś, co budowało kiedyś charakter tego miasta, wręcz dotknąć jego historii. W pobliżu trwa remont Teatru przy IV śluzie, Jest to zatem miejsce, które już teraz dobrze się kojarzy a będzie jeszcze lepiej.
Trochę liczb
Całkowita długość Kanału Bydgoskiego wynosi niemal 25 km. Prawie 16 km zlokalizowane jest w zlewni Noteci (Odry), a 9,0 km w zlewni Brdy (Wisły). Różnicę poziomów reguluje sześć śluz wodnych. Skrajne to śluza Osowa Góra od wschodu, od zachodu – Józefinki. Szerokość szlaku wynosi od 28 do 30 m. Głębokość wody waha się od 1,6 do 2,0 m w zależności od poziomu piętrzenia. Brzegi przebiegające w wykopie ubezpieczone są płytą potulicką, ścianką palisadową drewnianą i narzutem kamiennym.
Sukces ma wielu ojców
O budowie kanału przebąkiwano w Prusach już w drugiej połowie XVIII w. Do dziś jednak nie rozstrzygnięto, kto ostatecznie był pomysłodawcą jego budowy. Sama idea połączenia zlewni Wisły i Odry nawiązuje do przebiegu dawnego koryta Wisły, której wody niegdyś wpadały do Morza Północnego. Okazuje się, że położenie Bydgoszczy było najkorzystniejsze do realizacji pomysłu budowy szlaku wodnego łączącego Europę ze wschodu na zachód.
Na stronie Internetowej Kanału Bydgoskiego czytamy:
Wśród wielu zwolenników tego przedsięwzięcia znaleźli się: król Prus Fryderyk II, minister spraw zagranicznych Prus Ewald Friedrich Hertzberg, Herman Jawein i Franz Balthazar Schonberg von Brenckenhoff. To wśród wyżej wymienionych należy szukać pomysłodawcę budowy Kanału Bydgoskiego przez państwo pruskie. Pierwsza wzmianka o budowie kanału w dostępnej korespondencji Króla Prus pochodzi już z 20 lutego 1772, natomiast z dnia 27 marca pochodzi list Brenckenhoffa. Doradca króla napisał do Fryderyka II, w sposób sugerujący niewiedze, że o kanale już przedtem myślano w kancelarii królewskiej. W tej sytuacji właściwym wydaje się przypisanie projektu budowy Kanału Bydgoskiego dwóm ośrodkom (w Berlinie oraz u drogomistrza Jaweina przy badaniu okolic bydgosko-nakielskich).
Budowa trwała tylko rok
Prace rozpoczęto wiosną 1773 r. z polecenia ówczesnego króla pruskiego Fryderyka II. Prowadzili je budowniczowie Dorstein, Gilly i Igler. Przebiegały w wielkim pośpiechu. Wykonano przekop na 27 km oraz kanał zasilający, wybudowano 9 śluz z drewna a skarpy pokryto faszyną, czyli palisadą z wikliny, gałęzi drzew liściastych, gałęzi drzew iglastych, lub z pęków chrustu. Fryderyk II oficjalnie uznał projekt za zakończony 9 czerwca 1774 roku, choć nie oznaczało to końca koniecznych do przeprowadzenia prac aby wszystko działało bezawaryjnie. Kanał wymagał ciągłych inwestycji. Pierwsze spławienie dwóch barek z wapnem było nieudane. Tuż po otwarciu podniosły się z dna torf i ziemia oraz uszkodzeniu uległa śluza w Prądach. Miejscami zrobiło się błoto. Naprawa, która wymagała ponownego osuszenia i umocnienia koryta kanału, trwała do połowy września 1774 roku. Dopiero wówczas ojcowie Kanału Bydgoskiego, tj. król Pruski, Franz Balthasar, Schönberg von Brenkenhoff mogli odtrąbić sukces.
Bądźmy ambasadorami
Zajrzyjmy ponownie na stronę Kanału Bydgoskiego: Kanał Bydgoski w dziejach Bydgoszczy odegrał niepodważalną rolę, przyczyniając się do odnowy miasta. Docenić należy jednak nie tylko rolę dla Bydgoszczy, ale również jego wyjątkowość i ponadczasowość w skali Polski. Do dnia dzisiejszego pomimo tego, że nie pełni roli w gospodarce wodnej, jest nadal ważnym połączeniem między wschodem, a zachodem, będąc elementem Międzynarodowej Drogi Wodnej E-70. Dziś geniusz budowniczych kanału z XVIII wieku możemy podziwiać na brzegu urokliwej, zachowanej jeszcze starej jego części. Możemy spacerować przy ceglanych śluzach będących unikatowymi obiektami, czego jako mieszkańcy regionu często nie dostrzegamy, dlatego tak ważne jest informowanie i promowanie Kanału Bydgoskiego nie tylko na „zewnątrz” ale również wśród mieszkańców Bydgoszczy, tak by stali się naturalnymi ambasadorami Cudu Techniki XVIII wieku.
