Spadła liczba samobójstw wśród dzieci i młodzieży - po raz pierwszy od 2018 roku [wideo, raport]

konferencja na temat raportu, pt. „Zrozumieć, aby zapobiec 2024 - zachowania samobójcze wśród dzieci i młodzieży”/fot. S. Leszczyński/PAP

- Niepokojąco skokowy wzrost z lat poprzednich został zahamowany - mówi dr Halszka Witkowska, sekretarz Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego. Tłumaczy, że aby podejmowane działania były skuteczne, należy działać systemowo i kompleksowo.

- Ważne, żebyśmy wszyscy - ministerstwa, eksperci, nauczyciele, rodziny - starali się działać w celu zapobiegania samobójstwom dzieci - mówiła dr Halszka Witkowska, sekretarz Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego, podczas konferencji na temat raportu „Zrozumieć, aby zapobiec 2024 - zachowania samobójcze wśród dzieci i młodzieży”.

Pierwszy spadek od 2018 roku
W 2023 roku, według danych Komendy Głównej Policji (KGP,) odnotowano 145 samobójstw wśród dzieci i młodzieży. Do siedmiu takich zdarzeń doszło wśród dzieci w przedziale wiekowym 7-12 lat, a do 138 - w przedziale wiekowym 13-18 lat - czytamy w II edycji raportu „Zrozumieć, aby zapobiec 2024 - zachowania samobójcze wśród dzieci i młodzieży”, który powstał na podstawie danych KGP i serwisu internetowego „Życie Warte Jest Rozmowy”.

- W porównaniu do liczby śmierci samobójczych w tych przedziałach wiekowych w stosunku do 2022 roku mamy do czynienia ze spadkiem na poziomie 7 procent - zauważyła Lucyna Kicińska, członek zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego, koordynator strefy pomocy serwisu „Życie Warte Jest Rozmowy”.
Jest to pierwszy od 2018 roku spadek liczby śmierci samobójczych osób poniżej 19. roku życia.

W 2023 roku Komenda Główna Policji odnotowała 1994 próby samobójcze w grupie wiekowej 7-18 lat. W przedziale 7-12 było to 78 prób, a w przedziale 13-18 miało miejsce 1916 prób. W poprzednim raporcie dotyczącym zachowań samobójczych wśród młodzieży za lata 2012-2021 dostrzec można było pierwszy poważny wzrost prób samobójczych wśród młodzieży w 2021 roku. W porównaniu do 2020 roku odnotowano wtedy wzrost na poziomie 86 proc. Kolejny skokowy wzrost zaobserwowano porównując dane udostępnione przez KGP z lat 2021 i 2022: wtedy wynosił on 41 proc.
W 2023 roku nadal utrzymuje się wysoka liczba prób samobójczych wśród dzieci i młodzieży, jednak wzrost w stosunku do roku poprzedniego wynosi 2,9 proc.

Przemoc, alkohol, izolacja, cyfryzacja
- Należy więc zauważyć, że niepokojąco skokowy wzrost z lat poprzednich został zahamowany - przekonywała dr Halszka Witkowska, sekretarz Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego, pomysłodawczyni i koordynator serwisu pomocowo-edukacyjnego „Życie Warte Jest Rozmowy”, ekspert Biura ds. Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.

Wśród najistotniejszych udowodnionych zjawisk mających wpływ na skokowy wzrost prób samobójczych w latach 2021-2022 należy, według ekspertów, wymienić: nasilenie się przemocy rówieśniczej, zmianę sposobu spożywania alkoholu i wzrost spożycia wysokoprocentowych alkoholi, coraz częstsze sięganie po alkohol przez nastolatki w celu poradzenia sobie z problemem, izolację, dłuższe i intensywniejsze przebywanie w środowisku cyfrowym. Ważnym czynnikiem wpływającym na ryzyko podjęcia prób samobójczych jest depresja.

- Aż 90 proc. dzieci, które podjęły próbę samobójczą, ma zaburzenia psychiczne, połowę z nich dotknęła depresja - przypomniała prof. Agnieszka Gmitrowicz, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego, przewodnicząca Zespołu Roboczego ds. prewencji samobójstw i depresji przy Radzie ds. Zdrowia Publicznego Ministerstwa Zdrowia.

Dr Halszka Witkowska przekonywała, że nie ma jednej odpowiedzi na pytanie, dlaczego dziecko zdecydowało się targnąć na swoje życie. Według niej trzeba zapobiegać samobójstwom na wszystkie możliwe sposoby, opierając się na fachowej, eksperckiej wiedzy. Pomocny może okazać się serwis internetowy „Życie Warte Jest Rozmowy” powołany przez Polskie Towarzystwo Suicydologiczne.

Połączone siły ministerstw
Zakończył się pilotaż programu Fundacji Adamed „Wspierająca szkoła”, który kompleksowo wspiera uczniów w kryzysach psychicznych. Działania w obszarze zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży są prowadzone także przez organy państwa.

- Prowadzimy ustrukturyzowane działania, środki na to mamy zagwarantowane w budżecie. Będziemy inwestować w placówki, a także w rozwój kadr - zapowiedział Dariusz Poznański, dyrektor Departamentu Zdrowia Publicznego w Ministerstwie Zdrowia.
Paulina Piechna-Więckiewicz, podsekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej, pełnomocnik Ministra Edukacji Narodowej ds. zdrowia psychicznego uczniów, zapewniła, że jej resort będzie prowadził szkolenia dla nauczycieli, a także wzmacniające więzi kursy dla rodzin, które będą służyć całemu środowisku, w którym funkcjonują dzieci.

Dr Aleksandra Lewandowska, konsultant krajowa w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży, apelowała, żeby koncentrować działania na najniższym poziomie, gdzie nie ma jeszcze potrzeby porad u psychiatry, a wystarcza pomoc psychoterapeutów i psychologów. - Wymagane są interdyscyplinarne działania, połączenie wysiłków ministerstw, ekspertów z całym środowiskiem, w którym przebywają dzieci - mówiła dr Aleksandra Lewandowska. Według niej najważniejsza jest profilaktyka i jak najwcześniejsze podejmowanie interwencji.

Raport „Zrozumieć, aby zapobiec 2024 - zachowania samobójcze wśród dzieci i młodzieży” : TUTAJ