16-metrowy teleskop w ESO

Zespół teleskopów VLT w Europejskim Obserwatorium Południowym (ESO) doczekał się statusu największego na Ziemi teleskopu optycznego pod względem powierzchni zbierającej światło gwiazd. Spektrograf ESPRESSO pracujący w systemie teleskopów VLT w Obserwatorium Paranal w Chile po raz pierwszy połączył światło z wszystkich czterech 8,2-metrowych zwierciadeł. W ten sposób otrzymano efekt w postaci zebrania światła gwiazd przez powierzchnię równoważną zwierciadłu o 16-metrowej średnicy!

Jednym z zasadniczych celów projektu VLT było to, aby jego cztery teleskopy główne pracowały razem jako pojedynczy gigantyczny instrument. Dzięki pierwszemu światłu spektrografu ESPRESSO w trybie sieci VLT, cel został osiągnięty.

Przeznaczeniem ESPRESSO jest odkrywanie i charakteryzowanie planet podobnych do Ziemi oraz badanie potencjalnej zmienności fundamentalnych stałych fizycznych. W szczególności to drugie zadanie wymaga obserwacji odległych, słabych kwazarów i w tej mierze najbardziej skorzysta ono z zespolenia światła wszystkich czterech teleskopów głównych VLT.

Jak to działa? System zwierciadeł, pryzmatów i soczewek transmituje światło od każdego z teleskopów wchodzących w skład zespołu VLT do spektrografu ESPRESSO znajdującego się – w zależności od bieżącej konfiguracji - nawet 69 metrów od nich. Dzięki złożonej optyce, ESPRESSO może zbierać światło od wszystkich czterech teleskopów głównych razem, zwiększając moc zbierającą, albo alternatywnie otrzymywać światło od wybranego teleskopu niezależnie od pozostałych. Światło od wszystkich czterech zwierciadeł jest łączone w Interferometrze VLT (VLTI), dzięki czemu astronomowie uzyskują obrazy o niespotykanej szczegółowości. Teraz uczeni mają dostęp do danych, jakich nigdy wcześniej nie mieli.

Pierwszych efektów pracy nowego systemu można spodziewać się jeszcze w 2018 roku. - ESPRESSO pracujące z wszystkimi czterema teleskopami VLT daje nam przedsmak tego, co za kilka lat nastąpi dzięki następnej generacji teleskopów, takich jak Ekstremalnie Wielki Teleskop (ELT) - podsumowuje Dyrektor Generalny ESO, Xavier Barcons.