Brakuje papieru i farb! Drukarnie obawiają się, czy dotrzymają terminów

Brakuje papieru i farb. Książki będą jeszcze droższe./fot. Pixabay

Drukarnie i wydawnictwa od kilku miesięcy borykają się z brakiem papieru i materiałów poligraficznych, co skutkuje wyższymi cenami książek. Winnym zapaści jest przede wszystkim zaburzony cykl dostaw z Azji. Przedstawiciele branży nie są w stanie przewidzieć, kiedy sytuacja się unormuje.

- Mamy do czynienia z rynkiem producenta, tj. drukarzy i dostawców materiałów produkcyjnych. To od nich, a nie od wydawnictw, zależy co pojawi się w księgarniach - powiedział PAP Piotr Dobrołęcki, redaktor naczelny Magazynu Literackiego KSIĄŻKI.

Ciągle brakuje papieru lub farb

- Wśród wydawców widać panikę - niemal nikt nie może być pewien czy drukarnie dotrzymają terminów, czy ceny z dnia na dzień się nie zmienią. Ponadto, drukarze stawiają bardzo krótkie, to znaczy kilkudniowe, terminy, do których należy podjąć decyzję o podpisaniu umowy na dany tytuł - wyjaśnił Dobrołęcki. - Decyzje trzeba podejmować szybko, bo ciągle brakuje papieru lub farb, a drukarnie same nie wiedzą, kiedy dotrą dostawy. Sytuację pogarsza wysoka inflacja - dodał.

- W Polsce od paru lat nie mamy produkcji papieru gazetowego, zaś papier graficzny do druku książek powstaje już wyłącznie w fabryce w Kostrzynie (Arctic Paper -przyp. red.). Emblematycznym przykładem są działania wielkiej drukarni w Kwidzynie należącej do International Paper, która przed paroma laty zamknęła linię odpowiedzialną za papier gazetowy, a obecnie zamyka produkcję papieru książkowego. Planują skupić się głównie na produkowaniu kartonu opakowaniowego - takie kroki przedsięwzięła większość papierni na kontynencie - podkreślił Dobrołęcki

Chiny wykupują celulozę z Europy

Reorientacja produkcji na opakowania odbija się teraz na całym europejskim rynku wydawniczym. Produkcja papieru graficznego została przeniesiona w dużej mierze do Chin. - Chiny od lat wykupują celulozę z Europy dla swojego przemysłu papierniczego. Tymczasem pandemia i związane z nią ograniczenia (m.in. lockdowny i przerwy w łańcuchach dostawach) wymusiły powrót części produkcji do Europy, która nie była na to mówi Sonia Draga, prezes Polskiej Izby Książki.

Kryzys dodatkowo pogłębia permanentne niedofinansowanie branży: - Trzeba planować z dużym wyprzedzeniem, często dochodzą przedpłaty. Nie wszyscy są w stanie je zapłacić - mówiła Draga.

W podobnym tonie wypowiedział się Daniel Cichy, redaktor naczelny i dyrektor Polskiego Wydawnictwa Muzycznego. - Obecnie rynek wydawniczy znajduje się w jednym z największych kryzysów ostatnich lat - ocenił. - Znaczące podwyżki surowca, opóźnienia dostaw z Azji i Europy (głównie ze Skandynawii - przyp. PAP), zamknięcie niektórych fabryk papieru lub przestawienie linii produkcyjnych z papieru używanego do produkcji książek i gazet na kartony, nieodzowne dla działalności e-commercu, sprawiły, że wydawcy w całej Europie borykają się ogromnymi trudnościami. Przynajmniej miesięczne oczekiwanie na papier i lawinowo rosnące ceny nie pozwalają utrzymywać w ryzach procesu wydawniczego, a premiery publikacji książkowych i nutowych przesuwają się w czasie. Brak konkretnych typów papieru wymusza zmiany w projektach graficznych i szukanie zamienników - wyjaśnił.

- W ciągu ostatnich miesięcy ceny papieru wzrosły średnio o 50 proc. a kartonu, który jest używany np. do okładek średnio o 100 proc. To oznacza, że koszty produkcji książki wzrosły w ostatnim półroczu o 30-40 proc. - podkreślił Cichy.

Będzie jeszcze drożej

Ceny nadal będą rosnąć. Według Dragi w 2022 roku można spodziewać się wzrostu nawet o kolejne 20 proc. - Niestety, wydawcy nie mają innego wyjścia i z powodu wzrostu kosztów produkcji muszą sukcesywnie podwyższać ceny książek. Do tego dochodzi inflacja - wyjaśniła.

(...) Większość podmiotów ma już zamknięte plany wydawnicze na rok 2022. Niestety przy obecnych warunkach ich realizacja może zostać utrudniona. Mogą się pojawić opóźnienia premier, przesunięcia, a w skrajnych przypadkach anulacje definitywne - powiedziała Draga.

Problemy zaczęły się pod koniec wakacji 2021 roku. - Główne niedobory dotyczyły nie tyle papieru do wnętrza książek, ale przede wszystkim kartonu na okładki oprawy twardej. Podczas pandemii wzrosła liczba osób zamawiających przez Internet różnych produktów co wiąże się z użyciem kartonów do pakowania - powiedziała Honorata Dembska z Wydawnictwa Czarne (...).

- Wydawnictwo Czarne radzi sobie dość dobrze, poza kilkoma wielkimi opóźnieniami raczej wszystkie tytuły docierają na czas. Nasze drukarnie dbają o zapasy papieru. Muszę dodać, że to dzięki dobrej organizacji pracy w wydawnictwie, bo drukarnie znają nasze plany z wyprzedzeniem często dwumiesięcznym i pod te plany przygotowują materiały - powiedziała Dembska (...).

Kryzys na rynku książek papierowych nie przekłada się jednak na zdecydowany wzrost zainteresowania książkami w formatach elektronicznych. - Wraz z początkiem pandemii w 2020 r., zaraz po wprowadzeniu pierwszych ograniczeń, widać było wzrost zainteresowania e-bookami, ale później ich sprzedaż w skali roku zaczęła się utrzymywać na stałym poziomie i stanowi kilkanaście procent obrotu - powiedziała Dembska. - Natomiast od 2021 r. wyraźnie rośnie zainteresowanie audiobookami - dodała. (...).