Po dekadzie na stanowisku szefa KE Barroso broni swych dokonań
Po dziesięciu latach na stanowisku szefa Komisji Europejskiej Portugalczyk Jose Barroso odchodzi w poczuciu dobrze spełnionej misji w trudnych czasach dla UE. Nie brak jednak krytyki, że osłabił on Komisję i poddawał się woli europejskich potęg.
"Jestem naprawdę dumny z moich dwóch Komisji, ale i wdzięczny" - powiedział Barroso na pożegnalnej konferencji prasowej po ostatnim posiedzeniu komisarzy w środę. Jak poinformował, było to 424. posiedzenie KE, któremu przewodniczył. Jego druga z rzędu kadencja upływa w piątek, 31 października, a od 1 listopada obowiązki przewodniczącego KE przejmuje Luksemburczyk Jean-Claude Juncker.
"Stawiliśmy czoło bezprecedensowym wyzwaniom, którym Europa musiała sprostać w minionej dekadzie" - podkreślił Barroso. Dodał, że pomimo wielu trudności, takich jak najgłębszy w uinijnej historii kryzys finansowy i gospodarczy, UE pozostała "zjednoczona i otwarta". "Dziś mamy silniejszą Unię, która jest lepiej przygotowana na wyzwania teraz i w przyszłości" - ocenił.
Komentatorzy są zgodni, że dekada Barroso była dość burzliwa i pełna zagrożeń dla integracji europejskiej. Portugalczyk został wybrany na szefa KE przez unijnych przywódców jako kandydat kompromisowy w połowie 2004 roku, czyli tuż po największym rozszerzeniu UE o 10 nowych krajów. Pierwszym zadaniem, jakiemu musiał sprostać, bylo pokierowanie licznym zespołem - najpierw 25, potem 27 i wreszcie 28 komisarzy.
Pierwsza pięcioletnia kadencja Barroso upłynęła pod znakiem spinania "starej" i "nowej" Unii, dalszego jej rozszerzenia o Rumunię i Bułgarię, ale także kryzysu instytucjonalnego po odrzuceniu przez Francuzów i Holendrów traktatu konstytucyjnego dla UE. "Rozszerzenie było jednym z największych osiągnięć Unii w jej historii" - ocenił Barroso. "Wyobraźmy sobie przez chwilę, że te kraje nien przystąpiłyby wówczas do UE. Dziś prawdopodobnie nie zajmowalibyśmy się konfliktem na Ukrainie, ale dyskutowalibyśmy (w ten sposób - PAP) o Bułgarii albo krajach bałtyckich" - powiedział.
Jego zdaniem podział na "starych" i "nowych" członków UE już nie istnieje, a symbolem sukcesu rozszerzenia jest - zdaniem Barroso - wybór Donalda Tuska na nowego przewodniczącego Rady Europejskiej. "Gdy czasem zdarzały się w UE trudne chwile, to nie nowe kraje były tego przyczyną. Są stare państwa członkowskie, które utrudniały decyzje w Unii o wiele bardziej, niż nowe" - ocenił.
Druga pięciolatka Komisji Barroso przypadła z kolei na kryzys finansowy i gospodarczy w strefie euro oraz ogromnego nasilenia się eurosceptycznych nastrojów. Opinia publiczna w krajach najbardziej dotkniętych kryzysem, rekordowym bezrobociem i zmuszonych do zaciskania pasa często w Brukseli upatruje winnego swych kłopotów.
Barroso przyznał w środę, że bardzo niepokoi się nasileniem się populizmu i nietolerancji szczególnie w społeczeństwach krajów UE, które najbardziej ucierpiały w czasie kryzysu. "Tym trzeba się teraz zająć" - powiedział. Zdaniem Barroso nowa KE, ale i unijni przywódcy będą musieli znaleźć odpowiedź na problemy socjalne i panujące w wielu społeczeństwach poczucie niesprawiedliwości społecznej.
Bronił on jednak działań KE w czasie kryzysu, przypominając, że jeszcze kilka lat temu wielu analityków i polityków prognozowało, iż zadłużona Grecja opuści strefę euro, a nawet że dojdzie do załamania euro. Nic takiego nie nastąpiło, bo "okazaliśmy Grecji solidarność, a Grecja wykazała się odpowiedzialnością" - mówił. Wskazał, że euroland nie tylko się nie rozpadł, a za kilka miesięcy jeszcze się poszerzy o 19. kraj - Litwę. Według wyliczeń Barroso Komisja przedstawiła blisko 40 nowych projektów przepisów, które wzmacniają stabilność systemów finansowych i zarządzanie gospodarcze w strefie euro.
"Nasze działania nie zawsze były perfekcyjne. Żałuję, że z powodu skomplikowanych zasad decyzyjnych w UE nie zawsze mogliśmy działać wystarczająco szybko. Żałuję, że trzeba było czasu na zmobilizowanie solidarności, gdy była ona najbardziej konieczna oraz że nie zawsze udawało się zapewnić, iż kraje którym pomagano, postępowały odpowiedzialnie - przyznał. - Ale Komisja zawsze walczyła o większą solidarność jak i większą odpowiedzialność".
Wśród dokonań, z których najbardziej jest zadowolony, Barroso wymienił przyjęcie Traktatu z Lizbony, uzgodnienie najbardziej ambitnego na świecie programu walki ze zmianami klimatu, a także fundamentalną reforma regulacji dotyczących banków i zarządzania gospodarczego w strefie euro.
Zdaniem wielu obserwatorów Barroso nie jednak był silnym szefem Komisji Europejskiej. Krytykowano go za to, że często zanim podjął jakieś działania czekał na zielone światło z Berlina i Paryża. Takie zarzuty padły podczas ostatniej z udziałem Barroso debaty Parlamentu Europejskiego w Strasburgu 21 października.
Niektórzy dyplomaci z krajów unijnych twierdzili także, że w samej Komisji Barroso brakowało koordynacji, a komisarze czasem przekazywali stanowisko, które potem okazywało się wcale nie być stanowiskiem całej KE.
"Szczególnie w czasie drugiej kadencji, gdy UE zmagała się z kryzysem, Barroso miał wizerunek słabego szefa KE, który nie odgrywał ważnej roli i został zepchnięty na margines" - powiedział PAP ekspert ośrodka Carnegie Europe Jan Techau. "Uważano go nawet za człowieka kanclerz Angeli Merkel, co nie do końca było usprawiedliwione, bo czasem wyrażał opinie, które Niemcom wcale się nie podobały" - dodał.
Zdaniem Techaua 10 lat temu oczekiwania wobec Barroso były dość wysokie. "Na pewno zaczął lepiej, niż skończył" - ocenił ekspert.
Barroso nie wie jeszcze, czy po odejściu z KE nadal będzie zajmować się polityką. Na razie planuje wykłady na uczelniach belgijskich. "Po 30 latach zajmowania się polityką zasługuję na przerwę" - oświadczył. (PAP)